âu chuyện mà tôi sắp kể đây xảy ra khoảng chín, mười năm trước, lúc đó Sebastopol đã đầu hàng vào đầu mùa xuân, hòa bình của Paris đã được lập lại từ tháng ba và quan hệ thương mại của chúng tôi với đế quốc Nga cũng vừa mới lập lại. Trở về quê nhà sau chuyến đi miền bắc đầu tiên từ khi chiến tranh, tôi rất hài lòng với viễn ảnh được qua tháng 12 dưới mái nhà hiếu khách của người bạn cao quý của tôi là Jonathan Jeff ở Dumbleton, làng Clayborough miền đông tỉnh Anglia, dùng phương tiện chuyên chở của một hãng nổi tiếng mà trong đó tôi cũng có chút phần hùn. Tôi đã được mời đi thăm thủ đô Nga và Ba Lan và nhận thấy cũng cần thiết phải qua một thời gian quan sát các hải cảng thương mại dọc vùng biển Baltic. Vì vậy hơn một năm trôi qua trước khi tôi lại đặt chân về đất Anh và thay vì được săn bắn chim trĩ cùng bạn mình vào tháng 10 như tôi đã dự định tôi trở thành khách của anh vào mùa Giáng Sinh. Về đến Anh quốc, sau vài ngày bận lo công chuyện ở Liverpool và London, tôi vội vã về Clayborough lòng rộn rã như một cậu học sinh sắp được nghỉ lễ. Tôi đi bằng đường hỏa xa Đông Anglia đến ga Clayborough, tại đó tôi sẽ sang xe ngựa đi Dumbleton 9 dặm đường còn lại.
Hôm đó là một buổi chiều đầy sương mù và khá ấm áp so với một ngày đầu tháng 12 (4 tây tháng 12). Tôi đã thu xếp để rời London bằng chuyến tốc hành 4 giờ 15. Trời mùa đông tối sớm và đèn trong các toa xe đã được thắp lên. Sương mù ẩm ướt làm mờ các cửa kính, bám vào các tay nắm cửa và tràn ngập trong không gian. Bên gian hàng sách kế cận ngọn đèn gas tỏa ánh sáng chói chan khiến càng nổi bật vẽ mù mờ của nhà ga. Tôi đến sớm trước giờ khởi hành bảy phút và qua sự giúp đở của người soát vé tôi chọn được một toa trống cho riêng mình. Tôi thắp đèn mang theo của mình lên rồi ngồi xuống thoải mái thưởng thức một điếu xi-gà và một quyển sách. Vì vậy tôi rất đổi thất vọng khi vào phút cuối một người đàn ông vẽ vội vã liếc nhìn vào toa tôi ngồi rồi dùng chìa khóa riêng mở cửa bước vào.
Ngay cái nhìn đầu tiên tôi nghĩ rằng mình đã gặp ông rồi. Đó là một người cao, môi mỏng, mắt màu nhạt, mảnh khảnh với đôi vai hơi lệch, mái tóc muối tiêu để dài chấm cổ. Ông mang trên tay một áo khoác nhẹ, một cây dù và một hộp lớn màu nâu của Nhật để đựng chứng thư mà ông đặt xuống bên dưới chổ ngồi. Xong, ông dò dẩm túi áo ngực kỹ lưỡng như thể xem chắc bóp tiền và sổ tay còn đủ không, rồi ông đặt cây dù lên giá để hành lý trên đầu, trải áo khoác lên hai đầu gối, thay cái nón đang đội bằng nón đi đường hàng Tô Cách Lan. Vừa lúc đó xe lửa rời ga trong ánh hoàng hôn xám nhạt lạnh lẽo.Bây giờ thì tôi đã nhận ra người bạn đồng hành của mình. Tôi nhận ra ông ngay khi ông dỡ nón để lộ cặp chân mày nhỏ, rậm với những nếp nhăn. Tôi nhớ rõ dã gặp ông cách đây ba năm tại ngôi nhà tôi sắp đến mà có lẽ ông cũng thế. Tên ông là Dwerrihouse, là một luật sư và nếu tôi không lầm thì ông là anh họ của vợ bạn tôi. Tôi cũng biết rằng ông là người khá giả, có tài. Gia đình Jeff tiếp đón ông theo đúng phép lịch sự dành cho những thân nhân giàu có. Đám trẽ rất thích ông và người quản gia già gọi ông là “đại tướng” với lòng kính trọng. Quan sát ông dưới ánh đèn và ánh hoàng hôn hòa lẩn, tôi nghĩ sao ông anh họ bà Jeff chỉ mới qua ba năm mà trông đã già cỗi, khô khan thế. Trông ông tái nhợt và ánh mắt thất thần khác xa khi xưa. Những nếp nhăn quanh miệng sâu hẳn đi, hai gò má và thái dương lõm vào cho thấy vẽ bệnh hoạn và buồn sầu. Lúc mới bước vào ông đã liếc nhìn tôi nhưng không có vẽ gì nhận ra tôi. Bây giờ thì ông lại liếc nhìn vẽ hơi bợ ngợ. Khi ông liếc nhìn lần thứ ba hay tư gì đó, tôi đánh bạo lên tiếng:
-Thưa, ông là John Dwerrihouse?
-Vâng, đó là tên tôi. Ông đáp.
-Tôi đã hân hạnh được gặp ông ba năm về trước tại Dumbleton.
-Tôi thấy anh hơi quen nhưng rất tiếc tôi không nhớ tên.
-Tôi là William Langford. Tôi dã quen biết Jonathan Jeff từ khi chúng tôi còn nhỏ. Tôi thường đến Dumbleton chơi ít tuần vào mùa săn bắn. Chắc ông cũng trên đường đến đó?
-Không, tôi đi lo công việc. Chuyện có hơi rắc rối. Còn anh hẳn là đến đó để vui chơi.
-Vâng, tôi xem chuyến viếng thăm này là ba tuần tươi sáng nhất của tôi trong suốt năm.
-Gia đình đó rất thú vị. Ông nói.
-Vâng, gia đình thú vị nhất mà tôi được biết.
-Jeff rất hiếu khách.
-Vâng, một người tử tế nhất.
Sau một lúc yên lặng, ông nói tiếp:
-Họ đã mời tôi đến chơi vào tuần lễ Giáng Sinh.
-Và ông có định đến không?
-Không biết được, còn tùy vào công việc của tôi. Chắc anh có nghe nói công ty chúng tôi sắp thiết lập một đường hỏa xa từ Blackwater đến Stockbridge?
Tôi giải thích rằng mình đã vắng mặt một thời gian ở nước ngoài nên không biết điều đó.
Ông cười tự mãn.
-Đó sẽ là một cải tiến lớn lao. Stockbridge là một tỉnh đang vươn lên cần có một đường rầy trực tiếp nối liền với thành phố lớn để trở nên một trung tâm thương mại quan trọng. Đường rầy này là ý kiến của tôi. Tôi đã trình bày trước hội đồng và tự mình trông coi việc xây dựng.
-Tôi đoán ông là một giám đốc trong công ty Đông Anglian?
-Tôi có mức lời gấp ba trong công ty. Tôi là một giám đốc và là người có cổ phần đáng kể. Tôi cũng là chủ hãng Dwerrihouse & Craik và là luật sư chính của công ty.
Đầy tự mãn về dự tính của mình, ông nói huyên thuyên hầu như không còn biết nói gì khác hơn là việc đó. Ông nói đến sự chống đối ông đã gặp phải, đến những khó khăn ông đã khắc phục được trong việc mở đường hỏa xa đi Stockbridge. Nhờ vậy tôi được biết đến những chi tiết và các rắc rối địa phương. Sự tham lam của địa chủ này và kém thực tế của địa chủ kia. Sự tức giận của vị mục sư có đất bị đe dọa, sự dửng dưng đáng trách của dân tỉnh Stockbridge, không chịu hiểu rằng quyền lợi thiết yếu của họ dựa vào việc thiết lập đường hỏa xa của hãng Đông Anglian. Ông nói đến sự thù hằn của báo chí địa phương. Tất cả những điều đó làm cho ông bạn đồng hành của tôi vô cùng phấn khích nhưng chẳng đem lại chút thích thú nào cho tôi cả. Khổ thay ông lại cứ tiếp tục nói đến những vấn đề phức tạp hơn nữa, đến phí tổn ước lượng từng dặm đường, đến những ước lượng do các nhà thầu khác nhau gửi đến, và cứ thế nói mãi cho tới khi đầu tôi nhức nhối và mắt tôi cứ khép lại mặc dầu tôi đã rất cố gắng giữ cho khỏi ngủ gục. Cuối cùng tôi sực tỉnh khi nghe ông nói:
-75.000 bảng Anh tiền mặt.
-75.000 bảng Anh tiền mặt à? Thật là một số tiền lớn! Tôi lặp lại bằng một giọng sống động.
-Vâng, một số tiền lớn. Ông đáp vừa chỉ vào túi áo ngực.
- Nhưng chỉ là một số tiền nhỏ so với con số tối hậu mà chúng tôi phải trả.
-Ông mang theo 75.000 tiền mặt trong người à? Ông không nói giỡn chứ?
-Anh bạn, tôi đã nói với anh như thế cả nửa giờ đồng hồ rồi. Số tiền này tôi sẽ phải trả vào lúc 8g30 tối nay tại văn phòng luật sư c
